Lekcja 2: tkaniny - rozróżnianie, pozyskiwanie, przygotowywanie

Tkaniny! Pomyśl jak bardzo Cię otaczają! Są wszędzie: masz je na sobie, pewnie siedzisz na obitym krześle, a na oknie wisi zasłona. Tkanina, jako materiał na którym można pracować, daje tyle możliwości, że szkoda nie umieć szyć! Tym bardziej warto poznać temat od podszewki! 

Początki szycia bywają trudne, ale często wynikają albo ze złego nastawienia na natychmiastowy sukces albo z powodu zbyt małej wiedzy odnośnie tkanin i złego ich doboru. Dlatego na początek zaserwuję Ci dawkę praktycznej wiedzy o tkaninach – rozciągliwe dzianiny zostawimy stanowczo na później!

Tkanina czyli wyrób włókienniczy utkany, złożony z krzyżujących się pionowych nitek osnowy i poziomych nitek wątku. Sposób przeplatania się wątku na osnowie określamy mianem splotu.

Tkaniny można dzielić według różnych kryteriów. Jednym z najbardziej podstawowych jest podział ze względu na ŹRÓDŁO POCHODZENIA WŁÓKIEN:

- roślinne: len, bawełna, konopia, pokrzywa, bambus, juta,

- zwierzęce: wełna owcza, wielbłądzia, kaszmir, moher, jedwab

Sztuczne: wiskoza, lyocell (pozyskiwane z celulozy)

Syntetyczne:akryl, poliamid, poliester.

Tkaniny mają różne składy surowcowe, a przędze można tkać na wiele sposobów, by uzyskać dużą ilość splotów. Rodzaj włókien, ich splot ma wpływ na wygląd i właściwości użytkowe tkaniny, a ich kombinacja ją definiuje (np. z bawełny uzyskamy m. in. adamaszek, batyst, kreton, perkal, popelinę, korę, drelich).

Z kolei ze względu na SPLOT wyróżniamy 3 główne grupy spotów podstawowych:

Splot płócienny:płótno, batyst, tafta, sukno.

Splot skośny (rządkowy): jeans, jodełka, gabardyna

Splot atłasowy lub satynowy

Sploty podstawowe mają oczywiście jeszcze swoje pochodne. Sploty można łączyć ze sobą, tworząc kombinacje. Rozmaitość tkanin nie pozwoli się Wam znudzić szyciem!

Idąc do sklepu możesz zakupić tkaninę o określonym składzie. Co jednak jeśli masz jakąś tkaninę i nie masz pojęcia jaki jest jej skład? Jest na to proste rozwiązanie: podpal ją! Serio. Nie bój się, weź w rękę zapalniczkę czy świeczkę i podpal delikatnie końcówki. Uogólniając: tkaniny o naturalnym składzie (bawełna, len, ale też wiskoza) będą się palić podobnie jak papier, zapach też będzie podobny. Jeśli tkanina ma swoim składzie  dodatek włókien syntetycznych – będzie się topić. 100% tkaninę bawełnianą i lnianą można bardzo łatwo zidentyfikować, ta wskazówka może Ci się przydać.

Jeśli spodoba Ci się test ogniowy, to odsyłam do szczegółowej rozpiski na papavero.pl – KLIK, będziesz mistrzowsko rozpoznawać tkaniny!

Drugim sposobem na zidentyfikowanie tkaniny jest krajka, czyli fabryczny brzeg wykańczający tkaninę z obu stron. Na niej mogą być zaszyfrowane pod postacią 5 kolorowych nitek informacje odnośnie składu. Tych 5 nitek tworzy kod kolorystyczny, w którym każda nitka oznacza 20%  składu danego włókna w przędzy. Ponadto w przypadku tkanin drukowanych możecie znaleźć dane techniczne odnośnie projektantów, wykonawców wzorów itp. Nie każdy materiał jest zaopatrzony w informacyjną krajkę.

- sklepy stacjonarne

Sklepy oferują szeroki wachlarz różnych tkanin, a ekspedientki powinny pomóc Ci w doborze konkretnej tkaniny według przeznaczenia. Możesz uzyskać informację o składzie tkaniny, porównać z innymi i co najważniejsze: DOTKNĄĆ. O ile Ci ekspedientka pozwoli ;)

Ostatnio w Polsce wystrzeliła masa sklepów z pięknymi tkaninami jak grzyby po deszczu! W każdym większym mieście znajdziesz sklep oferujący przepiękne tkaniny! Sklepom tym towarzyszą często kawiarenki, salki warsztatowe – to fantastyczne miejsca dla rozwijania swojego hobby!

Dla przykładu: Craftoholicshop(Gdańsk, Warszawa), Szpilashop (Gdańsk) FabryQ (Poznań), Drecotton (Bydgoszcz).

- tekstylne sklepy internetowe

Towarzyszą często sklepom stacjonarnym. Osobiście polecałabym Tobie jednak na początek zakupy, na które wybierzesz się gdzieś osobiście. Jak będziesz się czuć pewnie znajdziesz masę sklepów, w których będziesz miał/a okazję wydać fortunę! Np. CottonHill, Skład Bławatny.

- IKEA

Ikea oferuje nie tylko meble, ale też fantastyczny wybór tkanin bardzo dobrej jakości, o ciekawym wzornictwie i w przystępnej cenie. Dział tekstylny jest samoobsługowy – odcinasz taki kawałek materiału jaki chcesz. Polecam!

Miejsca te są swoistą mekką osób szyjących! Oferują czasem całe działy z tekstyliami domowymi. Możesz znaleźć nieobrobione kupony materiałów, ale też np. zasłonki, pościele, poduszki, obrusy, koszule w rozmiarach XXXXL, które możesz rozpruć i wykorzystać materiał w ramach recyklingu. Kosztują grosze, a jedyne co musisz zainwestować to czas na poszukiwania. Drobna uwaga, której mam nadzieję, nie trzeba zaznaczać: wypierz materiały dla zachowania higieny.

- internet (Allegro, Olx)
Osobiście nauczyłam się wystrzegać tego typu zakupów. Zdjęcia, jakość, skład tkanin często mijają się z opisem, ale można wyszukać naprawdę ciekawe kupony materiałów, których różni ludzie chcą się pozbyć. Początkującym odradzam szukania materiału w ten sposób – można się naprawdę łatwo zrazić.    

- rodzina

Koniec języka za przewodnika! Popytaj czy może ktoś w rodzinie nie ma niepotrzebnych tkanin. Jestem pewna, że nie będziesz długo szukać!

Na początek gorąco polecam zaopatrzenie się w tkaniny z drugiego obiegu. Wyciągnij z szafy stare prześcieradło, zgarnij nieużywane przez znajomą zasłonki, a ja przedstawię Ci plusy tych materiałów:

+ Są tanie. Jeśli Ci nie wyjdzie nie będzie pretensji, że zainwestowałaś/łeś fortunę w nowe hobby. Początki szycia to przeważnie prucie, powie Ci to pewnie każdy zaczynający krawiec.  

+ Idealne na trening! Na początku nie rzucaj się na drogie tkaniny – uszyj kilka rzeczy z tanich tkanin i poczuj się pewnie. Jeśli nerwowo wciskasz pedał i jeszcze nie czujesz, że panujesz nad maszyną tak, że szyje jak chcesz – szyj z materiałów, których nie będzie Ci szkoda. Daj sobie czas. Poziom zaawansowania widać nawet po pewności cięcia materiału nożycami – wszystko jest kwestią wprawy!

+ Nowe tkaniny wymagają wstępnego przygotowania (patrz poniżej: dekatyzacja). W momencie kiedy masz w ręce „wyciuchaną” bawełnę wiesz, że nie skurczy się już w praniu, a kolor się nie spierze. Jeśli nie ma przetarć wiesz też, że materiał jest po prostu mocny, skoro wytrzymał czyjeś użytkowanie.

    

To słowo może brzmieć jak jakiś straszny proces, ale polega tak naprawdę tylko na sparzeniu wrzątkiem lub sporą ilością pary wodnej tkanin naturalnych. Możesz również wyprać lub zamoczyć tkaninę i prasować ją, kiedy będzie jeszcze mokra. Dzięki temu zabiegowi włókna tkaniny kurczą się, przez co materiał nie zbiegnie się po uszyciu, w trakcie użytkowania. Kupując tkaninę zwróć uwagę – czasem podany jest stopień kurczliwości tkaniny. Niekiedy procent jest mały, ale chyba lepiej nie zepsuć sobie kreacji.

Pamiętaj o tym, to bardzo ważne! Przecież nie chcesz, aby pękła na Tobie bluzka po wypraniu, prawda? Ja staram się prać swoje nowe materiały od razu po zakupie.

Kupując tkaniny warto zaopatrzyć się przy okazji we wkład usztywniający, najlepiej z klejem. Wkłady możesz kupić na metry – mają formę włókniny (flizelina) lub dzianiny (inaczej: kamela, camela, przypomina trochę bandaż i jest elastyczna), dostaniesz je w sklepie z tkaninami i niektórych pasmanteriach. Do wyboru jest kilka grubości: od cieniutkich po sztywne i grube - w zależności od chęci zastosowania. Możesz kupić go również w postaci taśm. Wkład nie jest konieczny, aczkolwiek często bywa niezastąpiony, do tego uprzyjemnia i upraszcza szycie.

Jak i po co się je stosuje?
Wkłady są pokryte z jednej strony klejem (jest naniesiony po całości lub punktowo, widać jego połysk na zdjęciu poniżej z lewej). Układasz wkład na lewej stronie tkaniny (czyli "spodniej" części, nie wierzchniej), stroną z klejem do materiału i prasujesz. Pod wpływem temperatury klej na wkładzie rozpuszcza się, wnika w tkaninę, przyklejając go do tkaniny. Wkład możesz przykleić do niemal każdej tkaniny, trzeba go tylko dobrze dobrać - na początek możesz podpytać sprzedawcy. Najbezpieczniej jest prasować wkład przez szmatkę (może być lekko zwilżona) lub specjalną siatkę do prasowania (tzw. "zaparzaczka" - coś takiego: klik). Pamiętaj, że flizelina jest wykonana z syntetycznych włókien i zbyt wysoka temperatura może przypalić wkład. Zwróć uwagę czy  układasz wkład dobrą stroną na tkaninie, aby nie przykleić go do żelazka! ;)

Naprasowując wkład na tkaninę stabilizujesz ją, usztywniasz (czyli też wzmacniasz) i zabezpieczasz przed strzępieniem się brzegów podczas krojenia i szycia na całej ich powierzchni (z praktyki podpowiem, że najlepiej najpierw naprasować wkład, potem wyciąć formę, nie na odwrót). Dajesz sobie w ten sposób komfort szycia w przypadku np. kosmetyczek, sztywniejszych części toreb (uszy, dno). Z kolei wkłady w postaci taśm są niezastąpione przy szyciu ubrań – możesz wspomóc się nimi, kiedy np. szyjesz łuki (np. w podkroju pach, karku czy dekoltu) lub chcesz zabezpieczyć brzegi czy ułatwić sobie podłożenie np. nogawek spodni. Wkłady usztywniające stosuje się również w sztywnych częściach odzieży: kołnierzykach, stójkach, mankietach czy karczkach spódnic.

Podsumowując powyższe informacje: na początek najlepiej sięgnij po tkaniny bawełniane średniej grubości (gramatura 90g/m2 i większa). Nie musisz maniakalnie sprawdzać za każdym razem gramatury – grubość ”jak na obrus” jest OK, zaufaj sobie. Wzorzyste tkaniny bawełniane będą idealne na początek i uszyjesz nich cały arsenał: obrus, torbę, bluzkę, kosmetyczkę, pokrowiec wszelkiej maści, rękawicę kuchenną czy krótkie spodenki. Tkaniny bawełniane nie ślizgają się w dłoni, można je zaginać i bezproblemowo prasować. Tkaniny syntetyczne oraz wiskozowe mogą być na początek zniechęcające. Z czasem sama zaczniesz eksperymentować z innymi tkaninami i wyczujesz (czasem nauczysz się na błędach) co się do czego nadaje. Na początek dobre będą wszelkie płótna i jeans. Nie rzucaj się na cieniutką bawełnę i tkaniny rozciągliwe, na to przyjdzie pora!

Przydatne linki:

Książki:

Gail Bauhgh Encyklopedia materiałów odzieżowych. Podręcznik kreatywnego doboru tkanin dla projektantów, Warszawa 2012

Jeśli powinnam jakąś sprawę omówić szerzej lub jeśli coś Was szczególnie zainteresowało i chcecie wiedzieć więcej – dajcie koniecznie znać! Jeśli są jakieś pozycje, o które powinnam zadbać w powyższej bibliografii – napiszcie o tym, a razem stworzymy ciekawą bazę!

Kolejna lekcja: Jaką maszynę wybrać na początek? (przygotowaniu, zapraszam 1.07!)

Poprzednie lekcje: KLIK

Joanka